Gedrag

opstandig of te aangepast?


Hoogbegaafde kinderen ontwikkelen zich op verschillende manieren. Van invloed hierop is bijvoorbeeld of zij hun eigen hoogbegaafdheid/talent accepteren of dat dit onzekerheid en afwijzing met zich meebrengt. Daarnaast is een factor of ze bij zichzelf blijven of zich willen aanpassen aan de groep. Door Betts & Neihart (1988) is een indeling gemaakt van profielen van hoogbegaafde leerlingen. Deze indeling is gebaseerd op jarenlange praktijkervaring in begeleiding van hoogbegaafde leerlingen in het onderwijs. Het is een theoretisch concept (geen identificatie model) In hun omschrijving geven Betts & Neihart niet alleen aan welk gedrag kenmerkend is voor de betreffende categorie, maar ook welke begeleiding gegeven zou moeten worden. Zij komen tot zes typische profielen. 

Aangepaste succesvolle leerling

De succesvolle leerling is bang om fouten te maken. Deze leerling past zich zoveel mogelijk aan aan de omgeving. 

 • perfectionistisch
 • goede prestaties
 • zoek bevestiging van de leerkracht
 • vermijdt risico
 • accepterend en conformerend
 • afhankelijk

Onderduikende leerling

 

  • ontkent begaafdheid
  • doet niet mee in programma's voor meer begaafde leerlingen
  • vermijdt uitdaging
  • zoekt sociale acceptatie
  • wisselt in vriendschappen
  • verliest (zicht op) zichzelf

Uitdagende creatieve leerling

 

  • corrigeert de leerkracht
  • stelt regels ter discussie
  • is eerlijk en direct
  • grote stemmingswisselingen
  • vertoont inconsistente werkwijzen
  • slechte zelfcontrole
  • creatief
  • voorkeur voor activiteit en discussie
  • komt op voor eigen opvattingen
  • competitief

Risico leerling

 

  • neemt onregelmatig deel aan onderwijs
  • maakt taken niet af
  • zoekt buitenschoolse uitdaging
  • verwaarloost zichzelf
  • isoleert zichzelf
  • creatief
  • bekritiseert zichzelf en anderen
  • werkt inconsistent
  • verstoort, reageert af
  • presteert gemiddeld of minder
  • defensief
  • laag zelfbeeld
  • boos
  • wraakzuchtig
  • depressief
  • manipulatief
  • voelt zich snel aangevallen (of gepest)
  • heeft weinig vertrouwen in de omgeving 

Zelfsturende autonome leerling

De zelfsturende autonome leerling is de enige leerling binnen de profielen die goed functioneert. Er is geen extra begeleiding nodig op vaardigheden of aanpak van leren. Om de leerling zelfsturend en autonoom te houden is het wel nodig om de leerstof goed te laten aansluiten op 'de zone van de naaste ontwikkeling'.

  • goede sociale vaardigheden
  • werkt zelfstandig
  • ontwikkelt eigen doelen
  • doet mee
  • werkt zonder bevestiging
  • werkt enthousiast voor passies
  • creatief
  • komt op voor eigen opvattingen
  • neemt risico

Dubbel bijzondere leerling

Bij een dubbel bijzonder kind zien we niet alleen de kenmerken van hoogbegaafdheid maar ook gedrag- en/of leerproblemen. Er kan bijvoorbeeld ook sprake zijn van dyslexie,  aandachtsproblematiek, problemen met het werkgeheugen of verwerkingssnelheid. 

  • werkt inconsistent
  • is onzeker over kwaliteiten
  • presteert gemiddeld of minder dan gemiddeld
  • verstoort en reageert af